Onlangs bekeek ik (een aflevering van) de prachtige serie  ‘Onze man in Teheran’ (door de VPRO uitgezonden in januari/februari 2015 en onlangs genomineerd voor de Nipkowschijf, de prijs voor het beste televisieprogramma.)

Door de ogen van de Nederlandse correspondent Thomas Erdbrink zie je een Iran zoals dat in nieuwsberichten zelden aan bod komt. Een land waar niets mag, maar alles kan. Een land waar de mannen het laatste woord hebben in een discussie met hun vrouw, namelijk: ‘je hebt gelijk’.

De serie legt veel bloot, verraste mij in elk geval meerdere keren. Maar wat me vooral boeide is hoe moeilijk een buitenstaander de cultuur van een ander land echt leert kennen. Thomas woont al 13 jaar in Teheran, is getrouwd met een Iraanse fotografe en lijkt de taal vloeiend te spreken. Toch hebben hij en zijn vrouw nog regelmatig discussies over wat wel en niet hoort. Wat gewenst gedrag is en hoe je regels en gewoonten moet interpreteren.

Hoeveel tijd en aandacht is er in organisaties om elkaar, elkaars opvattingen en gewoontes en de cultuur van de organisatie goed te leren kennen? Hoeveel aandacht is er echt voor het delen van elkaars waarden en normen? Hoe goed kennen medewerkers elkaar?

Wij maken regelmatig mee dat collega’s tijdens werkbijeenkomsten voor het eerst met elkaar delen wat hen beweegt, waarom ze voor hun vak hebben gekozen, waar ze gelukkig van worden. Onmiddellijk zie je het besef ontstaan dat er vaak veel meer is dat je deelt, dan waarin je van elkaar verschilt. Dat er meer begrip ontstaat voor elkaars standpunten en gedrag.

Het zijn belangrijke voorwaarden om iets met elkaar tot stand te brengen om prettig met elkaar te werken aan een hogere omzet, een organisatieverandering, een tevreden klant, een beter product. De tijd die je als organisatie neemt om echt het gesprek met elkaar aan te gaan en naar elkaar te luisteren, verdien je terug in de betere samenwerking, de nieuwe ideeën die ontstaan en de motivatie van mensen om voor elkaar, de klant en de organisatie iets extra’s te doen. Bovendien neemt het plezier in naar je werk gaan toe. Daar ben ik niet alleen van overtuigd. Dat is zo. Wij vrouwen hebben immers altijd gelijk. 

Hoe groot is de invloed van communicatie op succesvolle samenwerking?

Deze vraag lijkt onzinnig en het antwoord voor de hand liggend. Toch stel ik hem hier. Als ik de vraag namelijk omdraai en er van maak: wat is een van de belangrijkste oorzaken van slechte samenwerking? Dan is negen van de tien keer het antwoord: de communicatie deugde niet. Daarmee lijkt een zeer belangrijke rol voor communicatie bij samenwerking in projecten te zijn weg gelegd. Is dat ook zo en wat is dan die rol van communicatie?
 
Een casus maakt dit duidelijk. Onlangs werkten wij aan het evaluatieverslag van de vierdaagse hoogwateroefening Waterkracht die in Noord-Limburg plaatsvond. Een van de belangrijkste conclusies was: de samenwerking tussen de verschillende organisaties verliep uitstekend. Als oorzaken voor deze goede samenwerking werden genoemd:
1. Iedereen is over zijn eigen grenzen heen gestapt. Heeft niet het eigen belang, maar het gezamenlijk belang voorop gesteld.
2. Alle betrokkenen hebben meegewerkt aan en gedacht over de oefening. Het was dus hun eigen oefening en niet een oefening die werd opgelegd.
3. Bestuurders waren enorm betrokken en droegen het belang van de oefening uit.
4. Er was een ontspannen sfeer, fouten maken mocht.
5. Het mooie weer.
Duidelijk is dat de organisatie van Waterkracht communicatie strategisch heeft ingezet. Om iedereen zover te krijgen om over de eigen grenzen heen te stappen en het gezamenlijk belang voorop te stellen is communicatie nodig. Datzelfde geldt voor het meewerken aan en meedenken over de oefening. En de rol van de bestuurders, die het belang van de oefening uitdroegen, mag je zeker ook onder de vlag van communicatie scharen.
 
Communicatie is een containerbegrip dat makkelijk als oorzaak van slechte samenwerking wordt genoemd, maar vaak minder wordt erkend als succesfactor. Daar waar verschillende organisaties of afdelingen goed met elkaar samenwerken, kan het niet anders dan dat ze ook goed met elkaar communiceren. Voor een goede samenwerking is gezamenlijke betekenisgeving aan het doel van de samenwerking namelijk een voorwaarde. Hoe ontstaat die gezamenlijke betekenisgeving? Juist, in interactie, in dialoog én door projectcommunicatie. En ja, mooi weer helpt ook altijd.
 
Dagmar