Verandert de wereld blijvend na de coronacrisis of gaan we allemaal weer over tot de orde van de dag als er een vaccin is? Deze vraag houdt velen bezig. Ook hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans. Volgens hem is het naïef om te denken dat na deze crisis alles anders wordt. Slechts een klein deel van de mensen (5-10%) verandert volgens hem het gedrag. ‘Wel kan de crisis helpen om een transitie te versnellen’, aldus Rotmans.

Doen! Zou ik zeggen. Maak gebruik van die kans om je bedrijf of organisatie nu blijvend te veranderen waar dat voordelen oplevert. Door vast te houden wat nu goed werkt. Door door te pakken op een nieuw ingeslagen weg. Door de energie vast te houden. Door te luisteren naar alle medewerkers die zich in hebben gezet om het beste ervan te maken of nieuwe kansen te zien. Hoe jammer zou het zijn als alle positieve ervaringen verloren gaan. 

Ik geloof in het gezegde ‘het ijzer smeden als het heet is’. Maar om daarin succesvol te zijn moet je als organisatie wel een aantal wetmatigheden uit de veranderkunde en communicatie toepassen. Om te beginnen met goed luisteren naar wat er leeft. Wat ervaringen en ambities van medewerkers zijn. Pluk al dat laaghangend fruit nu het nog rijp is en ga er samen met medewerkers mee aan de slag. Dan is deze coronacrisis ook voor uw organisatie niet voor niets geweest.

Wat maakt topsport toch zo mooi om naar te kijken? Hoewel mijn vakantie nog moet beginnen, heb ik de afgelopen tijd aardig vaak aan de tv gekluisterd gezeten. Geheel tegen mijn verwachting in, volgde ik het WK-voetbal op de voet. Ik heb, als matige voetbalfan, genoten van België-Brazilië, van de vrije trap van Ronaldo en van het succes van het Belgische en Kroatische elftal. Zelfs voor de nabeschouwingen bleef ik soms voor de buis zitten.

‘Onze Max’ zag ik glorieus winnen in Oostenrijk, waar de Nederlandse tribune feloranje kleurde. En dan kwam er nog zo’n dag dat ik aan  één tv-scherm niet genoeg had. Nadal en Djokovic speelden een zinderende halve finale van Wimbledon en tegelijkertijd werd de Tour de France steeds spannender. Heerlijk vind ik dat. Spanning in de sport. Mensen zien knokken, afzien en overwinnen.  Maar wat ik minstens zo mooi vind, zijn de verhalen die erover worden verteld. Hoe kijkt de sporter zelf terug op de wedstrijd? Wat was zijn tactiek? Wat ging er door hem heen? Hoe voelt hij zich nu? Een kers op de taart is de reactie van Tom Dumoulin die vertelt dat hij racete als eerbetoon aan zijn overleden oom. Verhalen van mensen, en topsporters in het bijzonder, boeien me. Emoties die in mensen omgaan boeien me. Dan gebeurt er iets. Zonder emoties is het leven vlak. Blijdschap en teleurstelling, hoe moeilijk soms ook, geven het leven kleur. Ze horen bij elkaar. De emotie achter een verhaal in sport kun je zien. Uiten van emotie in de sport hoort erbij. Misschien is het wel een voorwaarde voor succes.
In het dagelijks leven zijn we vaak geneigd om emoties onder controle te houden. Als we de echte emotie van een ander willen ontdekken, moeten we met elkaar in gesprek gaan. Niet via Facebook of Instagram, maar gewoon face-to-face met elkaar aan tafel. Een mooie gespreksvorm waarmee je een diepgaand gesprek kunt voeren is de DIALOOG. Tijdens een échte dialoog delen mensen ervaringen en dromen en luisteren ze naar elkaars verhalen. Er is ruimte voor doorvragen en voor emotie van de ander. Dat maakt de DIALOOG zo waardevol.
​
Wij hebben met Novia communicatie het afgelopen jaar op vele plekken en in vele hoedanigheden de dialoog mogen voeren. Steeds is de conclusie dat we vaker de tijd moeten nemen voor het goede gesprek. Dat je in DIALOOG meer te weten komt van de ander en hoe waardevol dat is. We hebben ook ervaren dat het voeren van een goede dialoog niet vanzelf gaat. Net als in de sport zijn er spelregels nodig, een goede leider, oefening, tijd en soms ook lef. Lef om jezelf open te stellen en om toch die ene vraag te stellen. Tom Dumoulin wint geen Tour de France zonder lef, oefening en een goede leider. Datzelfde geldt voor Max Verstappen, Djokovic en wereldkampioen Frankrijk. Na de zomervakantie gaan wij daarom lef tonen en meer oefenen met de DIALOOG. Zodat we het leven van onszelf en dat van anderen meer kleur kunnen geven.

Novia communicatie bestaat vandaag 10 jaar! Tegen onze klanten zouden we zeggen; een mooi moment om bij stil te staan, terug te kijken, maar vooral ook om vooruit te blikken. Een moment om de banden met je klanten en relaties eens extra te verstevigen en om nieuwe contacten te leggen. Een moment om aandacht te vragen voor waar je voor staat als organisatie en wat je te bieden te hebt. Misschien zelfs een goed moment voor het restylen van je huisstijl.
We zouden adviseren om het jubileum een jaar lang te vieren op verschillende momenten, voor verschillende doelgroepen. Te kiezen voor een rode draad, een thema, een centrale boodschap. Voor persoonlijke contacten, schriftelijke en digitale media en creatieve activiteiten, zodat de  jubileumviering impact heeft. Ja, we zouden het wel weten.
 
Draag ook uit waar je voor staat, bijvoorbeeld door een maatschappelijk project te steunen, liefst van een van je medewerkers. Maak een jubileumkalender, waarin je alle jubileumactiviteiten vastlegt en goed plant. Doe iets bijzonders, groot of klein, dat past bij je bedrijf, maar vooral ook bij de mensen die je wilt bereiken. Organiseer een record challenge, deel kennis, laat je bedrijf zien. Dat vinden mensen vaak leuker dan je zelf denkt!
 
Maar zoals zo vaak: ‘in het huis van de timmerman piepen alle deuren’. En wij zouden bijna zijn vergeten om ons eigen jubileum te vieren. Bijna, want we willen met trots vieren dat we in de afgelopen 10 jaar bijzondere projecten en klanten hebben mogen adviseren en ondersteunen. Dat we een geheel eigen aanpak en werkwijze hebben ontwikkeld waarmee we ons onderscheiden van anderen. We ontwikkelden zelfs een eigen 7K-model waarmee we bedrijven, organisaties en projecten succesvol helpen met positioneren. En we zijn er trots op dat we door onze klanten gewaardeerd worden voor de wijze waarop we ze een spiegel voorhouden, uitdagen, goed naar ze luisteren, de rode draad van verbinding vasthouden en met een procesmatige aanpak gezamenlijk het beoogde resultaat halen. Ja, we zijn allebei een beetje grijzer geworden in de afgelopen 10 jaar, maar gelukkig ook een stuk wijzer.
 
Die wijsheid zetten we graag voor u in. Daarom is tijdens ons jubileumjaar onze rode draad een feestelijk rood lint dat we binden om verschillende kadootjes. We hopen er ook u mee te strikken. Kijk daarom snel op onze website!

Vlak voor de jaarwisseling mocht ik getuige zijn van de promotie van mijn vriendin Angela Marberg aan de Radboud Universiteit. Vanuit de wetenschap dat het voortbestaan van een organisatie in gevaar kan komen als het gedrag en de handelingen van de organisatie niet in overeenstemming zijn met de maatschappelijke normen en waarden, onderzocht zij hoe legitimiteit zich ontwikkelt, hoe organisaties legitimiteit verwerven en hoe en waarom ze het vast weten te houden of juist kwijtraken.
Aan de hand van vier deelonderzoeken schreef ze een indrukwekkende proefschrift met de titel ‘Tales from the road to organizational Legitimacy, Navigating institutional highways for a license to operate’. Het onderzoek inspireerde me en zette me aan het denken. Wat leer ik hieruit voor mijn werk als communicatie-adviseur? En hoe kan ik de conclusies en aanbevelingen vertalen in praktische tips, waarmee u in 2017 een goede start kunt maken met uw legitimiteit, oftewel het relevant worden of blijven als organisatie!
 
Kies uw woorden zorgvuldig uit
Uit het onderzoek van Angela Marberg blijkt dat taal een belangrijke rol speelt in het beeld dat we hebben van de legitimiteit van een organisatie. Met taalgebruik kunt u de legitimiteit die u wordt toegekend dus beïnvloeden. Door bewust specifieke taal te gebruiken roept u beelden op en wint uw boodschap aan overtuigingskracht. Het ligt dus voor de hand om goed na te denken met welke woorden en bijbehorende beelden u geassocieerd wilt worden. Daarbij is het goed om u te realiseren dat ontkennende woorden geen zin hebben. Gebruik dus nooit het woord ‘niet’ in de zin van ‘wij zijn niet duur’. Wat wel voor de hand ligt is dat u consequent bent in uw taalgebruik en gebruik maakt van de kracht van herhaling. Blijf dus trouw aan uw eigen verhaal.
 
Sluit aan bij de belangen van je stakeholders
In het proefschrift wordt tevens benadrukt dat samenwerking binnen een branche of de verbinding zoeken met instituties zoals het onderwijs, kunnen bijdragen aan legitimiteit. Zeker wanneer je nieuw bent op de markt. Ook hier geldt de wet van ‘samen ben je sterker dan alleen’. Ik zou daar het belang van samen met je stakeholders aan toe willen voegen. Wanneer je met je organisatie- en communicatiestrategieën aansluit bij de belangen en standpunten van je klanten en andere doelgroepen, dan is de kans dat zij je als organisatie relevant vinden het grootst.
 
De weg naar legitimiteit is volgens Angela Marberg soms glad geplaveid en de route is ten dele door organisaties zelf te beïnvloeden. ‘Maar de weg zelf is zo lang is als de organisaties bestaan. Zelfs organisaties die een status van vanzelfsprekendheid hebben bereikt, zijn niet immuun voor veranderingen in maatschappelijke waarden, normen en behoeften, wetgeving, milieu en innovaties. Het kan zijn dat ze zich moeten aanpassen aan deze veranderende omstandigheden of dat ze moeten proberen hun omgeving aan te passen zodat anderen juist hun koers gaan volgen.’

De vakantie staat voor de deur. Tijd voor bezinning en reflectie. Tijd om rust te nemen, om terug te blikken en vooruit te kijken. Tijd om te lezen, te ontmoeten en te luisteren. Luisteren naar de verhalen van je partner, kinderen, vrienden, collega’s, buren, een gids en onverwachte vakantievrienden. Hoe vaak nemen we in ons dagelijks leven nog de tijd om écht te luisteren. Echt belangstelling te hebben voor een ander. Hoe vaak lopen we daardoor niet een verhaal mis dat ons verrast, inspireert, emotioneert of een nieuw inzicht geeft? Dat is het mooie van vakantie. We nemen de tijd voor andere dingen, voor een andere cultuur, een ander landschap, ander eten en voor andere mensen. Het verrijkt ons en maakt ons gelukkig.

Dit jaar bezoek ik met mijn gezin de Meteora kloosters in Griekenland. Bij uitstek een plek voor rust en bezinning. Monniken trokken zich er volledig terug en leefden, hoog op de toppen van rotsformaties,  in afzondering van de rest van de wereld. Het kan niet anders dan dat deze kloosters en hun verhalen ons gaan fascineren en inspireren. Ieder op zijn eigen manier. Dat maakt dit soort reizen zo bijzonder.
We kunnen helaas niet het hele jaar door op vakantie. Maar wat we wel kunnen is vaker écht luisteren naar een ander. Wij schreven samen met Ypsylon Advies een whitepaper over wat écht luisteren kan betekenen. Misschien is het inspirerend leesvoer voor tijdens uw vakantie!

In de gemeente Arnhem hebben 75 vluchtelingen met Arnhemse begeleiders en tolken de hele dag vrijwilligerswerk gedaan bij Arnhemmers die het moeilijk hebben. Ze hebben tuinen opgeknapt, ramen gezeemd, muren gesausd, een schutting geplaatst, terrassen schoongemaakt en nog veel meer. Hoe kun je verbinding tot stand brengen? Zo dus! 

Nog krachtiger dan een goed gesprek, de dialoog en ontmoeting is met elkaar iets tot stand brengen. Samen iets doen, het liefst voor een ander, schept een band. Je leert elkaar kennen en elkaar te waarderen. Je kunt samen trots zijn. Een bekend voorbeeld is barn raising bij de Amish. Wanneer een huis of schuur is beschadigd door een storm of brand steekt iedereen de handen uit de mouwen om er iets mooiers voor terug te geven. Heel de gemeenschap komt dan samen en in één dag wordt er een nieuw gebouw neergezet. De mannen zijn aan het werk en de vrouwen passen op de kinderen en verzorgen de hapjes en drankjes. Ook in het oosten van Nederland kennen we dit fenomeen in de vorm van naoberschap, oftewel nabuurschap. Buren in een kleine, overwegend agrarische gemeenschap, staan elkaar bij met raad en daad, in goede en slechte tijden. Het komt voort uit de tijd dat boeren niet konden rekenen op goede openbare voorzieningen. 

​Alle drie de voorbeelden hebben gemeen dat burgers zich verenigen en op eigen initiatief, zonder hulp of bemoeienis van de overheid, iets tot stand brengen. Nu onze samenleving, zoals professor Jan Rotmans beschrijft, zich in een kantelperiode bevindt van een verticaal geordende, centraal aangestuurde, top-down samenleving naar een horizontale, decentrale bottum-up samenleving is het vinden van manieren om verbinding tot stand te brengen des te belangrijker. Dat geldt niet alleen voor onze samenleving als geheel, maar ook voor organisaties en bedrijven afzonderlijk. Verbinding ontstaat vanuit een gezamenlijk doel of belang. Zorg dus op z’n minst dat u uw gezamenlijk doel voor 2016 met uw burgers, medewerkers en relaties deelt. Een goed begin is immers het halve werk. 

​Dialoog is ‘the art of thinking together’ en volgens Noelle Aarts, hoogleraar aan de Universiteit Wageningen, een basisvaardigheid van de eenentwintigste eeuw. ‘Wij leven in een wereld die bol staat van de diversiteit. Als we niet leren om dat beter te hanteren, krijg je een samenleving waarbij al die like minded groepen met de rug tegen elkaar staan’, aldus Aarts in Communicatie Magazine van oktober. Kinderen moeten dat volgens Aarts dus al leren op de basisschool en daar ben ik het van harte mee eens.
 
We waren als werkgroep Venray in Dialoog nog maar net klaar met de afsluiting en evaluatie van de Week van de Dialoog over vrijheid, toen de Westerse wereld ineens op zijn kop stond door de gruwelijke aanslagen in Parijs. Een groter contrast konden wij ons bijna niet voorstellen. Bijna 90 Venraynaren deelden hun ervaringen en dromen ten aanzien van vrijheid. Zij luisterden naar elkaars verhalen, voelden emoties en werden geïnspireerd. Zij ervoeren hoe een ervaring van een volkomen vreemd persoon het beeld dat je had van vrijheid zomaar kan veranderen. Of dat het je op z’n minst doet inzien dat we allemaal een andere beleving hebben van vrijheid. Dialoog draagt eraan bij om het perspectief van de ander te leren kennen, om begrip te krijgen voor de ander. Zonder dialoog is er vaak geen wederzijds begrip.
 
Ook een organisatie zal in dialoog moeten gaan met haar stakeholders; medewerkers, klanten, financiers etc. Dat draagt bij aan wederzijds begrip en een betere reputatie. Niet voor niets lezen we steeds vaker dat de klant centraal stellen is achterhaald. Het nieuwe denken is: luister naar je klant en zorg dat je in zijn omgeving past. In dat luisteren zit wat mij betreft de kern. Want, zoals emeritus hoogleraar communicatiewetenschap Betteke van Ruler zegt: dialoog is vooral luisteren. En goede vragen stellen is een kwestie van fundamentele nieuwsgierigheid en grondige reflectie om erachter te komen wat echt belangrijk is. Organisaties die de kunst van de dialoog verstaan, leren welke waarde ze echt kunnen toevoegen voor hun stakeholders. En daar draait het om. Wat kan ik of wat kunnen wij voor een ander betekenen?   

Onlangs bekeek ik (een aflevering van) de prachtige serie  ‘Onze man in Teheran’ (door de VPRO uitgezonden in januari/februari 2015 en onlangs genomineerd voor de Nipkowschijf, de prijs voor het beste televisieprogramma.)

Door de ogen van de Nederlandse correspondent Thomas Erdbrink zie je een Iran zoals dat in nieuwsberichten zelden aan bod komt. Een land waar niets mag, maar alles kan. Een land waar de mannen het laatste woord hebben in een discussie met hun vrouw, namelijk: ‘je hebt gelijk’.

De serie legt veel bloot, verraste mij in elk geval meerdere keren. Maar wat me vooral boeide is hoe moeilijk een buitenstaander de cultuur van een ander land echt leert kennen. Thomas woont al 13 jaar in Teheran, is getrouwd met een Iraanse fotografe en lijkt de taal vloeiend te spreken. Toch hebben hij en zijn vrouw nog regelmatig discussies over wat wel en niet hoort. Wat gewenst gedrag is en hoe je regels en gewoonten moet interpreteren.

Hoeveel tijd en aandacht is er in organisaties om elkaar, elkaars opvattingen en gewoontes en de cultuur van de organisatie goed te leren kennen? Hoeveel aandacht is er echt voor het delen van elkaars waarden en normen? Hoe goed kennen medewerkers elkaar?

Wij maken regelmatig mee dat collega’s tijdens werkbijeenkomsten voor het eerst met elkaar delen wat hen beweegt, waarom ze voor hun vak hebben gekozen, waar ze gelukkig van worden. Onmiddellijk zie je het besef ontstaan dat er vaak veel meer is dat je deelt, dan waarin je van elkaar verschilt. Dat er meer begrip ontstaat voor elkaars standpunten en gedrag.

Het zijn belangrijke voorwaarden om iets met elkaar tot stand te brengen om prettig met elkaar te werken aan een hogere omzet, een organisatieverandering, een tevreden klant, een beter product. De tijd die je als organisatie neemt om echt het gesprek met elkaar aan te gaan en naar elkaar te luisteren, verdien je terug in de betere samenwerking, de nieuwe ideeën die ontstaan en de motivatie van mensen om voor elkaar, de klant en de organisatie iets extra’s te doen. Bovendien neemt het plezier in naar je werk gaan toe. Daar ben ik niet alleen van overtuigd. Dat is zo. Wij vrouwen hebben immers altijd gelijk. 

Hoe groot is de invloed van communicatie op succesvolle samenwerking?

Deze vraag lijkt onzinnig en het antwoord voor de hand liggend. Toch stel ik hem hier. Als ik de vraag namelijk omdraai en er van maak: wat is een van de belangrijkste oorzaken van slechte samenwerking? Dan is negen van de tien keer het antwoord: de communicatie deugde niet. Daarmee lijkt een zeer belangrijke rol voor communicatie bij samenwerking in projecten te zijn weg gelegd. Is dat ook zo en wat is dan die rol van communicatie?
 
Een casus maakt dit duidelijk. Onlangs werkten wij aan het evaluatieverslag van de vierdaagse hoogwateroefening Waterkracht die in Noord-Limburg plaatsvond. Een van de belangrijkste conclusies was: de samenwerking tussen de verschillende organisaties verliep uitstekend. Als oorzaken voor deze goede samenwerking werden genoemd:
1. Iedereen is over zijn eigen grenzen heen gestapt. Heeft niet het eigen belang, maar het gezamenlijk belang voorop gesteld.
2. Alle betrokkenen hebben meegewerkt aan en gedacht over de oefening. Het was dus hun eigen oefening en niet een oefening die werd opgelegd.
3. Bestuurders waren enorm betrokken en droegen het belang van de oefening uit.
4. Er was een ontspannen sfeer, fouten maken mocht.
5. Het mooie weer.
Duidelijk is dat de organisatie van Waterkracht communicatie strategisch heeft ingezet. Om iedereen zover te krijgen om over de eigen grenzen heen te stappen en het gezamenlijk belang voorop te stellen is communicatie nodig. Datzelfde geldt voor het meewerken aan en meedenken over de oefening. En de rol van de bestuurders, die het belang van de oefening uitdroegen, mag je zeker ook onder de vlag van communicatie scharen.
 
Communicatie is een containerbegrip dat makkelijk als oorzaak van slechte samenwerking wordt genoemd, maar vaak minder wordt erkend als succesfactor. Daar waar verschillende organisaties of afdelingen goed met elkaar samenwerken, kan het niet anders dan dat ze ook goed met elkaar communiceren. Voor een goede samenwerking is gezamenlijke betekenisgeving aan het doel van de samenwerking namelijk een voorwaarde. Hoe ontstaat die gezamenlijke betekenisgeving? Juist, in interactie, in dialoog én door projectcommunicatie. En ja, mooi weer helpt ook altijd.
 
Dagmar